Ένα παιδικό βιβλίο για την αποτυχία, τη φαντασία και την ταυτότητα
✍️ Κείμενο: Βίκυ Σγουρέλλη
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Το «Μάντρα, Μάντρα, τι μαγειρεύεις;» (Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική), της Γιώτας Κ. Αλεξάνδρου με εικονογράφηση της Αιμιλίας Κονταίου, είναι ένα παιδικό βιβλίο γεμάτο χιούμορ, ξόρκια και μικρές εκρήξεις ενοχής, που απευθύνεται στα παιδιά που νιώθουν λίγο αλλιώς και στους ενήλικες που δεν φοβούνται να το παραδεχτούν.
Η ηρωίδα του βιβλίου, η Μάντρα, είναι ένα κορίτσι που μπερδεύει τα ξόρκια, τις λέξεις, τα όρια. Είναι μαθημένη να τη μαλώνουν: η δασκάλα, η διευθύντρια, η μάνα. Όμως εκείνη συνεχίζει. Γιατί τα λάθη της δεν είναι λάθη αλλά φωνές.
Θέμα – Πλοκή – Αφήγηση
Το βιβλίο αφηγείται, με χιούμορ και ρυθμό, τις μαγικές –και ενίοτε καταστροφικές– απόπειρες μιας νεαρής μάγισσας να φτιάξει ξόρκια. Η μικρή πρωταγωνίστρια, η Μάντρα, μοιάζει να πειραματίζεται όχι μόνο με συστατικά, αλλά και με την ίδια τη γλώσσα, το σχολικό πλαίσιο, την ταυτότητά της. Το αφήγημα εναλλάσσεται ανάμεσα σε καθημερινές και φανταστικές εικόνες, αναμειγνύοντας το χιούμορ με μια λεπτή μελαγχολία, ενώ σταδιακά μετατρέπεται σε μια ιδιότυπη παιδική αυτοβιογραφία φαντασίας.
Γλώσσα – Ύφος – Λογοτεχνικά εργαλεία
Η συγγραφέας χρησιμοποιεί:
-
Ρυθμική γραφή και ομοιοκαταληξία, αγγίζοντας τα όρια της ποιητικής αφήγησης.
-
Παιχνίδι με λέξεις-ξόρκια και παρανοήσεις (π.χ. Σάντρα → Μάντρα), που προκαλούν χιουμοριστικές και γλωσσικές ανατροπές.
-
Έντονη συναισθηματική υπόγεια γραμμή, όπου πίσω από τα μαγικά ατυχήματα κρύβονται αγωνίες, ενοχές, αναζήτηση ταυτότητας, φόβος της αποτυχίας – θέματα ουσιώδη στην παιδική ηλικία.
Η συγγραφή της Αλεξάνδρου αποδεικνύεται πολύτροπη: διατηρεί το παιδικό στοιχείο ενώ απευθύνεται και στον ενήλικο αναγνώστη, προσφέροντας διακειμενικά και ψυχολογικά επίπεδα ανάγνωσης.
Χαρακτήρες και συμβολισμοί
-
Μάντρα: συμβολίζει το παιδί που μεγαλώνει σε έναν κόσμο κανόνων και προσπαθεί να βρει φωνή και θέση μέσα από πειραματισμό, φαντασία και επανάσταση.
-
Η δασκάλα, η διευθύντρια, η μάνα: φιγούρες εξουσίας αλλά και φροντίδας, άλλοτε τρομακτικές, άλλοτε αστείες, δείχνουν τον αγώνα του παιδιού απέναντι σε προσδοκίες ενηλίκων.
-
Τα ξόρκια και οι αποτυχημένες μεταμορφώσεις παραπέμπουν στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού, με όλα του τα μπλεξίματα, αλλά και τη δημιουργικότητά του.
Η εικονογράφηση της Αιμιλίας Κονταίου: Όχι για να καταλαβαίνεις, αλλά για να νιώθεις
Η εικονογράφηση δεν «ντύνει» απλώς την ιστορία. Την απογειώνει, τη διαστρεβλώνει, την καθρεφτίζει σαν παιδικό όνειρο που δεν σου βγαίνει όπως το φαντάστηκες. Τα πρόσωπα είναι μεγεθυμένα, τα μάτια τεράστια, η προοπτική λοξή. Το παιδί βλέπει τον κόσμο από κάτω, γυρτό, παραμορφωμένο – κι αυτό αποτυπώνεται σε κάθε εικόνα.
Χρώματα όπως το μωβ, το γκρι, το φούξια και το πράσινο δημιουργούν ένα σουρεαλιστικό, σχεδόν εξπρεσιονιστικό περιβάλλον, με στοιχεία που θυμίζουν ψυχολογική ζωγραφική. Οι εικόνες δεν εξηγούν το κείμενο· το υπονομεύουν, το συμπληρώνουν, το μαλώνουν, το σαρκάζουν.
Είναι από τις λίγες παιδικές εικονογραφήσεις στην ελληνική αγορά που τολμούν να είναι “άβολες”, θολές, γκροτέσκες, δηλαδή ειλικρινείς απέναντι στη φαντασία του παιδιού που δεν έχει ακόμη «ισιώσει» με τη λογική.
Ψυχοδυναμική χρήση και συναισθηματική δουλειά με παιδιά
Το βιβλίο προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες για ψυχοδυναμική προσέγγιση με παιδιά:
-
Η ηρωίδα προβάλλει στοιχεία ενοχής, θυμού, ανάγκης για αποδοχή και αυτοπροσδιορισμό.
-
Το μπέρδεμα των λέξεων και των μαγικών λειτουργεί ως μεταφορά για τις εσωτερικές συγκρούσεις και την ασυνείδητη επιθυμία να “πειραχτεί” ο κόσμος των ενηλίκων.
-
Ο ενήλικος κόσμος παρουσιάζεται απειλητικός, υπερβολικός, γελοιοποιημένος. Ακριβώς όπως βιώνεται συχνά από το παιδί που αισθάνεται ότι δεν ανήκει.
-
Οι εικόνες δημιουργούν πλούσιο υλικό για προβολή συναισθημάτων, χωρίς να ζητούν από το παιδί να τα εκφράσει με λέξεις.
-
Ιδανικό για συζήτηση γύρω από την αποτυχία, την αυτοεικόνα, τον εσωτερικό φόβο και τη διαφορετικότητα με εργαλείο την παιδική προβολή, τη φαντασία και το παιχνίδι ρόλων.
Μπορεί να λειτουργήσει σε πλαίσια θεραπευτικού παιχνιδιού, συμβουλευτικής σε σχολικό περιβάλλον ή δημιουργικών εργαστηρίων που αφορούν το “λάθος”, το “αστείο” και το “μαγικό”.
Το βιβλίο είναι ιδανικό για:
- παιδιά 6–9 ετών που αγαπούν τη φαντασία, δεν φοβούνται το παράξενο και έχουν αισθητική ωριμότητα.
-
εκπαιδευτικά πλαίσια όπου προάγεται η συναισθηματική έκφραση και η φαντασιακή γραφή.
-
γονείς που αναγνωρίζουν ότι τα λάθη είναι μορφή ελευθερίας και όχι κακής συμπεριφοράς.
- Δεν είναι διδακτικό και γι’αυτό το λάτρεψα.
- Αυτό το βιβλίο μιλάει δυνατά.
- και σε ηχητική αφήγηση με QR code.
Τελική αποτίμηση
Η «Μάντρα, Μάντρα, τι μαγειρεύεις;» είναι ένα τολμηρό παιδικό βιβλίο που δεν εξηγεί, δεν καθοδηγεί, δεν χαρίζεται σε ενήλικες ή παιδιά. Είναι ένα βιβλίο που βράζει από μέσα, με ξόρκια, λάθη, θυμούς και μια μικρή μάγισσα που αρνείται να συμμορφωθεί. Κι αυτό, τελικά, είναι το μεγαλύτερό του ξόρκι.
